Ιστορία του Δήμου
Ο σημερινός Δήμος Ορχομενού (με έδρα την Δημοτική Κοινότητα του Ορχομενού) προήλθε το 2011 από την συνένωση των προϋπαρχόντων Δήμων Ορχομενού και Ακραιφνίας σύμφωνα με το "Πρόγραμμα Καλλικράτης" (νόμος 3852/2010) και έχει πληθυσμό 11.688 κατοίκους (απογραφή 2011) και έκταση 415.914 στρέμματα. Ανήκει στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας (περιφερειακή ενότητα Βοιωτίας) και αποτελείται από 1 Δημοτική Κοινότητα (Ορχομενού) και 10 Τοπικές Κοινότητες που μοιράζονται σε 2 Δημοτικές Ενότητες:
- Δημοτική Ενότητα Ορχομενού: Ορχομενός, Άγιος Δημήτριος (οικισμοί: Άγιος Δημήτριος, Μαυρόγεια), Άγιος Σπυρίδωνας (οικισμοί: Άγιος Σπυρίδωνας, 'Αγιος Ανδρέας), Διόνυσος, Καρυά, Λούτσι, Παύλος, Πύργος.
- Δημοτική Ενότητα Ακραιφνίας: Ακραίφνιο, Κάστρο (οικισμοί: Κάστρο, Στροβίκι), Κόκκινο (οικισμοί: Κόκκινο, Άγιος Ιωάννης, Μονή Πελαγίας, Σκροπονέρια).
Τα όρια του Δήμου ορίζονται βόρεια με τον Δήμο Λοκρών, ανατολικά με τον Δήμο Χαλκιδέων και βρέχεται από τον Ευβοϊκό κόλπο, νότια με τους Δήμους Θηβαίων και Αλιάρτου και δυτικά με τον Δήμο Λεβαδέων. Στα διοικητικά όρια του Δήμου περιλαμβάνεται το μεγαλύτερο μέρος του εύφορου κάμπου της Κωπαΐδας, οι πλούσιες σε νερά πηγές των Χαρίτων και πανάρχαια πολιτιστικά μνημεία.
- Ο Δήμος Ορχομενού με έδρα τον Ορχομενό, που περιλάμβανε τον ήδη υπάρχοντα Δήμο Ορχομενού και τις καταργούμενες κοινότητες Αγίου Δημητρίου, Αγίου Σπυρίδωνα, Διονύσου, Καρυάς, Λουτσίου, Παύλου και Πύργου.
- Ο Δήμος Ακραιφνίας με έδρα το Ακραίφνιο που περιλάμβανε τις καταργούμενες κοινότητες Ακραιφνίου, Κάστρου και Κοκκίνου.
Με το Β.Δ. της 1ης Σεπτεμβρίου 1840 οι Δήμοι της επαρχίας Λιβαδειάς συγχωνεύονται σε 5. Ο Δήμος Ορχομενού παραμένει στη Γ΄τάξη των Δήμων με 1.474 κατ., έδρα την Σκριπού και περιλαμβάνει την Σκριπού, την Μονή Σκριπούς, την Πετρομαγούλα, το Βρανέζι, την Καρυά, τον Άγιο Δημήτριο, και το Μολύβι. Στις 9 Δεκεμβρίου του 1840 προσαρτώνται στο Δήμο Ορχομενού η Πολυγύρα, το Τζαμάλι, η Καρυώτισσα, τα Καλύβια, τα Κίκιρα, η Σίνος και η άνω και κάτω Μονή Σκριπούς.
Το 1879 ο Δήμος Ορχομενού έχει 2.063 κατοίκους και με το Β.Δ. της 6ης Σεπτεμβρίου κατατάσσεται στη Β΄τάξη Δήμων. Το ίδιο έτος καταργούνται οι οικισμοί Πολυγύρα και Μολύβι.
Με το Β.Δ. της 11ης Μαΐου 1889 η έδρα του Δήμου μεταφέρεται από τη Σκριπού στην Πετρομαγούλα.
Στις 17 Ιουνίου 1897 αποσπάται από το Δήμο ο οικισμός Τζαμάλι, ενώ προσαρτάται ο οικισμός Ξυνός.
Ο Δήμος Ορχομενού ακολουθούσε την τύχη του νομού Βοιωτίας που άλλοτε ήταν αυτόνομος νομός και άλλοτε ανήκε στο νομό Αττικοβοιωτίας ανάλογα με τις μεταρρυθμίσεις της εκάστοτε κυβέρνησης. Έτσι στις 8 Ιουλίου 1899 αποσπάται από το νομό Αττικοβοιωτίας και ανήκει στο νομό Βοιωτίας.
Στις 8 Φεβρουαρίου 1908 καταργούνται οι οικισμοί της Μονής Σκριπούς και Ξυνού.
Στις 4 Δεκεμβρίου 1909 υπάγεται και πάλι στο νομό Αττικοβοιωτίας.
Το 1912 ο Δήμος Ορχομενού επανέρχεται στο νομό Βοιωτίας και με την απόφαση της 31ης Αυγούστου ο Δήμος διαλύεται και ιδρύονται ξεχωριστές κοινότητες της Σκριπούς, της Πετρομαγούλας, της Καρυάς, του Αγίου Δημητρίου και του Βρανεζιού.
Με την απόφαση της 14ης Νοεμβρίου 1949 ξαναδημιουργείται ο Δήμος Ορχομενού (που ανήκει στο νομό Βοιωτίας) με έδρα την Πετρομαγούλα και περιλαμβάνει την Πετρομαγούλα, την Σκριπού και το Τζαμάλι.
Στις 5 Μαρτίου 1955 η Σκριπού μετονομάζεται σε Αθάμας και το Τζαμάλι σε Διόνυσος.
Στις 24 Ιουλίου 1959 αποσπάται από τον Δήμο ο Διόνυσος που γίνεται ξεχωριστή κοινότητα.
Στις 3 Νοεμβρίου 1961 ο Αθάμας (Σκριπού) μετονομάζεται σε Ορχομενός και αποτελεί την έδρα (που μεταφέρεται από την Πετρομαγούλα) του ομώνυμου Δήμου, ενώ η Πετρομαγούλα καταργείται και ανήκει πλέον στον Δήμο Ορχομενού. Έτσι άρχισε η ενοποίηση την δύο κοινοτήτων (Σκριπούς, Πετρομαγούλας) σε ένα πλέον χωριό και Δήμο με το όνομα Ορχομενός. Σήμερα οι ονομασίες αυτές χρησιμοποιούνται περισσότερο ως θρησκευτικές ενορίες.
Η διοικητική αυτή κατάσταση διήρκησε μέχρι και το 1997. Στο διάστημα αυτό άλλαξαν ονομασία το Βρανέζι σε Άγιο Σπυρίδωνα και το Αραποχώρι σε Άγιο Ανδρέα. Στην περιοχή υπήρχαν επίσης οι κοινότητες που το 1998 καταργήθηκαν και συνενώθηκαν στον Δήμο Ορχομενού του "Καποδίστρια": Αγίου Δημητρίου (με τον οικισμό της Μαυρόγειας), Αγίου Σπυρίδωνα (με τον οικισμό του Άγιου Ανδρέα), Διονύσου, Καρυάς, Λουτσίου, Παύλου και Πύργου.
--------
Ο Δήμος Ακραιφνίας ιδρύθηκε στις 20 Απριλίου 1935 με έδρα το Κόκκινο και περιλάμβανε τους οικισμούς: Κόκκινο, Μονή Σαγματά ή Ταξιαρχών, Λουκίσια, Ούγγρα, Μονή Πελαγίας, Μουρίκι, Σέγγενα και Καρδίτσα (ο σημερινός οικισμός Ακραίφνιο).
Στις 25 Οκτωβρίου 1842 (ΦΕΚ 25Α) αποσπάται από τον Δήμο ο οικισμός της Μονής Σαγματά ενώ προσαρτώνται στο Δήμο Ακραιφνίας οι οικισμοί Παύλια και Ασπροκαμίνου.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1845 (ΦΕΚ 32Α) οι οικισμοί Παύλια και Ασπροκαμίνου καταργούνται ενώ προσαρτάται και πάλι στο Δήμο Ακραιφνίας ο οικισμός της Μονής Σαγματά.
Στις 31 Ιανουαρίου 1848 (ΦΕΚ 2Α) μεταφέρεται η έδρα του Δήμου από το Κόκκινο στην κοινότητα Καρδίτσα.
Στις 8 Ιουλίου 1899 (ΦΕΚ 136Α) ο Δήμος μεταφέρεται από το νομό Αττικοβοιωτίας στο νομό Βοιωτίας.
Στις 8 Φεβρουαρίου 1908 (ΦΕΚ 28Α) καταργείται ο οικισμός Σέγγινα και προσαρτάται στο Δήμο Ακραιφνίας ο οικισμός Κόκκινο Μεταλλείο.
Στις 4 Δεκεμβρίου 1909 (ΦΕΚ 282Α) ο Δήμος Ακραιφνίας υπάγεται και πάλι στο νομό Αττικοβοιωτίας.
Στις 31 Αυγούστου 1912 (ΦΕΚ 262Α) ο Δήμος Ακραιφνίας καταργείται και δημιουργούνται ξεχωριστές κοινότητες: Καρδίτσας (μαζί με τους οικισμούς της Μονής Πελαγίας και Σκροπονέρι), Κοκκίνου (μαζί με τον οικισμό Κόκκινο Μεταλλείο), Τοπόλιας, Μουρικίου (μαζί με τον οικισμό της Μονής Σαγματά), Λουκισίων (μαζί με τον οικισμό Ούγγρα).
Στις 18 Δεκεμβρίου 1920 ο οικισμός Σέγγενα προσαρτάται στην κοινότητα Καρδίτσας.
Στις 16 Μαΐου 1928 καταργούνται οι οικισμοί Σέγγενα και Σκροπονέρι.
Στις 5 Ιουλίου 1933 (ΦΕΚ 179Α) η Καρδίτσα μετονομάζεται σε Ακραίφνιο και η κοινότητα Καρδίτσας σε κοινότητα Ακραιφνίου.
Στις 16 Οκτωβρίου 1940 καταργείται ο οικισμός της Μονής Πελαγίας.
Στις 26 Ιουλίου 1943 (ΦΕΚ 223Α) η κοινότητα Ακραιφνίου υπάγεται στο νομό Βοιωτίας.
Το 1953 ο οικισμός Τοπόλια μετονομάζεται σε Κάστρο και η κοινότητα Τοπόλιας σε κοινότητα Κάστρου.
Η διοικητική αυτή κατάσταση διήρκησε μέχρι και το 1997.