Παναγία της Σκριπούς

Παναγία της Σκριπούς

Η Παναγία της Σκριπούς (όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι ή Ιερός Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου), το αρχαιότερο βυζαντινό μνημείο της Βοιωτίας και ένα από τα σπουδαιότερα της Ελλάδας, με την σημερινή περίπου μορφή της κτίστηκε το 873/874 μ.Χ. πιθανόν ως ταφικό μνημείο του Λέοντα, πρωτοσπαθάριου της ανακτορικής φρουράς του βυζαντινού αυτοκράτορα (γεγονός που ενισχύεται από 2 μεγαλοπρεπείς βυζαντινούς τάφους, μάλλον του Λέοντα και της συζύγου του, που βρέθηκαν δεξιά όπως μπαίνουμε στο ναό, κατά την τελευταία ανασκαφή στο εσωτερικό του). Κατά την ανασκαφή αυτή βρέθηκε και ψηφιδωτό δάπεδο (εβδομήντα περίπου εκατοστά πιο κάτω από το δάπεδο του σημερινού ναού) το οποίο χρονολογήθηκε στο 480 μ.Χ. που αποδεικνύει πως κτίστηκε πάνω σε προγενέστερο παλαιοχριστιανικό ναό.

Η οικοδομική ιστορία του χώρου όμως πάει πολύ πιο πίσω. Ο Παυσανίας (2ος αιώνας μ.Χ.) αναφέρει πως στην περιοχή υπήρχαν 2 ιερά. Των Χαρίτων και του Διονύσου (δεν έχουν ακόμα βρεθεί). Πιθανόν στη θέση του σημερινού ναού να υπήρχε το ιερό των Χαρίτων. Άποψη που κάνουν πιθανή και τα κτίσματα μυκηναϊκής εποχής (των Μινυών) που ανέσκαψε ο Θεόδωρος Σπυρόπουλος στις αρχές της δεκαετίας του ΄70. Τα κτίσματα αυτά βρίσκονται στον περίβολο δυτικά του ναού και επεκτείνονται προς αυτόν.

Ο ναός αποτελεί το καθολικό (εκκλησία) ανδρικής μονής και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, αλλά και στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο, όπως άλλωστε αποδεικνύει το τρισυπόστατο Ιερό Βήμα. Τα δύο ανατολικά πλάγια κλίτη δεν λειτουργούν ως πρόθεση και διακονικό, αλλά σύμφωνα με τις επιγραφές ως παρεκκλήσια των Αγίων Πέτρου και Παύλου «ων Ρώμης βώλαξ ιερήν κόνιν αμφικαλύπτει», κατά το χαραγμένο εκεί επίγραμμα.

Μόνο κατά τον 19ο αιώνα άρχισε να λειτουργεί ως ενοριακός ναός. Νοτιοδυτικά του ναού ήταν χτισμένα τα αρχικά κελλιά των μοναχών σε πέντε διαδοχικούς κεραμοσκεπείς χώρους. Ανατολικά από αυτά υπάρχουν τα νεότερα κελλιά τα οποία χρησιμοποιούνται και σήμερα για θρησκευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Σώζεται ακόμη η εντυπωσιακή πύλη της μονής.

[ess_grid alias="skripou"]